Cukrzyca typu 1 kojarzy się w stopniu znamiennie większym od przypadkowego z niektórymi chorobami, których podłoże immunologiczne jest dowiedzione lub bardzo prawdopodobne. Do schorzeń, których częstość wy¬stępowania jest szczególnie duża wśród pacjentów z tym typem cukrzycy (5—15-krotnie większa niż w ogólnej populacji), należą: choroba Basedowa, choroba Hashimoto, pierwotna niedoczynność tarczycy, pierwotna. niedoczynność kory nadnerczy, niedokrwistość złośliwa (tab. 12). Występują one też częściej niż przeciętnie wśród krewnych pierwszego stopnia osób z cukrzycą typu 1. Kojarzenie się innych chorób autoimmunizacyjnych z cukrzycą insulino¬zależną jest rzadsze, ale także częstsze niż w ogólnej populacji. Rezultatem tych skojarzeń może być wykształcenie się zespołów niedomogi wielogruczolowej, występującej rodzinnie, często o zróżnicowanym obrazie klinicznym.
W cukrzycy typu 1 stwierdza się ponadto — często bez współistnienia jaw¬nych postaci wyżej wymienionych chorób — wysokie miano przeciwciał na¬rządowych, przede wszystkim prze-ciwtarczycowyęh, przeciw komórkom okła¬dzinowym żołądka, przeciw korze nadnerczy (ryc. 6). Jest ono wykładnikiem gtajonych procesów autoimmunizacji skierowanej przeciw odnośnym narządom.
Wybiórcze kojarzenie się cukrzycy typu 1 z chorobami autoimmunizacyjnymi przemawia za podobnym mechanizmem patogenetycznym. Szczególnie częste występowanie tych chorób u osób z antygenami szeregu HLA-DR3-B8 może sugerować wspólne podłoże genetyczne. Niektóre z tych chorób, np. pierwotna niedoczynność tarczycy, kojarzą się jednak dość luźno z wyżej wy¬mienionymi antygenami. Należy stąd wnioskować, że dla całej grupy omawianych tu chorób i zespołów wspólne jest zaburzenie regulacji immunologicznej, której uwarunkowania niekoniecznie muszą być identyczne.
