Pomimo swoistej determinacji genetycznej cukrzyca typu 2 ujawnia się klinicznie tylko u stosunkowo niewielkiej grupy osób będących nosicielami diabetogennych alleli, a wystąpienie tej postaci choroby z reguły przypada na późniejszy okres życia. Penetracja, czyli ekspresja fenotypowa, zmutowanych genów może być różną w indywidualnych przypadkach lub grupach populacyjnych, co częściowo może zależeć od różnic w samej konstelacji genetycznej określającej predyspozycję do cukrzycy, przede wszystkim jednak wynika z wpływu różnych czynników niezależnych od tej determinacji genetycznej i określanych mianem czynników środowiskowych. Są to wpływy zarówno gzo-, jak i endogenne, a ich wspólną cechą jest stawianie komórkom B wysp trzustkowych wymagań, którym te komórki nie są w stanie sprostać. Jak tego dowodzą badania kliniczne i epidemiologiczne, wpływ czynników środowiskowych dominuje nad wpływem predyspozycji genetycznej na zapadalność i chorobowość wskutek cukrzycy typu 2. Wzrost częstości występowania cukrzycy (głównie typu 2) w świecie kształtuje się na ogół równolegle z modernizacją i wzrostem standardu życia, co powoduje silniejsze działanie środowiskowych czynników diabetologicznych i przyczynia się do częstszej ekspresji fenotypowej swoistych genotypów cukrzycowych.
Do najważniejszych czynników, zwiększających zagrożenie rozwojem cukrzycy typu 2 należą: starzenie się, otyłość, mniejsza aktywność fizyczna, Choroby wątroby, zakażenia, niektóre leki. Pewne znaczenie w ujawnieniu się cukrzycy tego typu mogą mieć także choroby trzustki i wpływy hormonalne, chociaż są one najczęściej przyczyną cukrzycy wtórnej, zaliczanej do typu 3.
