Przedstawiony powyżej zarys rozwoju nauki o cukrzycy, którą zaczęto nazywać diabetologią, obrazuje ogromny wysiłek badawczy, który dokonał się zwłaszcza w ciągu ostatnich 100 lat i który pozwolił lepiej zrozumieć istotę tej choroby, a przede wszystkim skutecznie ją leczyć. I chociaż etiopa- togeneza cukrzycy ciągle jeszcze nie jest ostatecznie wyjaśniona, a leczenie dalekie od doskonałości (jeżeli efekt tego leczenia mierzyć pełną rehabilitacją zdrowotną i normalnym okresem przeżycia), to przecież postęp i wyniki pro¬wadzonych obecnie badań napawają optymizmem. Dla ostatecznego wyjaśnienia przyczyn i mechanizmów doprowadzających do wystąpienia cukrzycy, dla doskonalenia jej leczenia, dla zapobiegania ostrym i przewlekłym powikłaniom tej choroby i wreszcie dla zapobiegania samej cukrzycy duże znaczenie będą miały następujące badania:
1.Badania epidemiologiczne, określające częstość i uwarunkowania zarówno chorobowości i zapadalności na różne typy cukrzycy, jak i występowania ostrych i przewlekłych powikłań tej choroby.
2.Badania nad genetycznym podłożem różnych typów cukrzycy, w tym tak¬że badanie mechanizmów transmisji genetycznej predyspozycji do tej choroby.
3.Badania immunologiczne, określające udział zjawisk immunologicznych w rozwoju niektórych postaci cukrzycy i zmierzające do opracowania sposobów zapobiegania (szczepienia, immunoterapia); badania wpływu nietolerancji glukozy na przebieg odczynów immunologicznych; badania zjawisk immunologicznych w przebiegu insulinoterapii.
4.Badania nad regulacją metaboliczną, hormonalną i nerwową wydzielania insuliny i innych hormonów kontrolujących przebieg procesów przemiany węglowodanów, białek i tłuszczów, a także badania nad mechanizmem ich działania molekularnego.
5.Doskonalenie leczenia cukrzycy, zmierzające do bardziej dokładnego naśladowania fizjologicznych rytmów metabolicznych (ustalenie zasad racjonalne¬go żywienia, insuliny wysoko oczyszczone i insulina ludzka, „sztuczna trzustka”, przeszczepy trzustki i izolowanych wysp trzustkowych, ustalenie zakresu stosowania doustnych leków przeciwcukrzycowych).
6.Badania mające na celu wyjaśnienie mechanizmów powstawania przewlekłych powikłań cukrzycy, ustalenie sposobu zapobiegania im, a w razie konieczności — leczenia.
